Balgam, akciğerlerin ve solunum yollarının mukozasında üretilen, genellikle bir hastalık nedeniyle öksürükle dışarı atılan koyu kıvamlı bir maddedir. Normalde mukus olarak bilinen bu salgı, olgunlaşmamış kan gibi soğuk ve akıcı bir kıvama sahiptir. Balgam üretimi ve dışarı atılması, solunum yollarının temizlenmesi ve korunması açısından önemlidir. Balgamın sıklığı, rengi ve kıvamı, vücudun sağlık durumu hakkında önemli ipuçları verir ve genellikle bir enfeksiyonun varlığını veya yokluğunu gösterir.

Trakea ve bronşların iç yüzeyini örten mukozada bulunan salgı bezleri, günde yaklaşık 100 ml mukus yapısında salgı üretir. Solunum yollarının iç yüzeyindeki mukozada bulunan epitel hücrelerde titrek tüyler bulunur. Bu tüyler, üzerlerini örten mukus salgısını gırtlağa doğru iter. Bu süreç, solunum yollarına giren toz veya diğer maddelerin mukusa yapışarak gırtlağa taşınmasını sağlar. Mukus buradan yutağa ve daha sonra balgam şeklinde dışarı atılır ya da yutulur. Erkekler genellikle balgamı tükürürken, kadınlar bunu yutma eğilimindedir. Mukus salgısı ve titrek tüyler, solunum sisteminin korunma mekanizmalarından biridir.

Solunum yollarındaki iltihaplar ve tahrişler sonucunda farklı özelliklere sahip çeşitli balgam türleri oluşur.

Bu tür balgam, yumurta akı kıvamında olup genellikle küçük hava kabarcıkları içerir ve iltihabi özellik taşımaz. Akut trakeit, akut bronşit, bronşiyal astım gibi hastalıklarda bu tür balgam görülür.

Bu balgam türü sarımsı ve yeşilimsi renkte olup iltihabi öğeler içerir. Tüberküloz, kronik bronşit, akciğer apsesi ve kangreni gibi hastalıklarda görülür.

Bu balgam türü kirli sarı renkli olup tamamen cerahatten meydana gelir. Akciğer kangreni, akciğer apsesi, akciğer zar iltihapları gibi durumlarda görülür.

Zatürree durumunda akciğerlerde hava keseciklerinde bulunan alyuvarlar parçalanarak pas renginde, yapışkan ve fibrinli bir balgam oluşturur.

Bu balgam köpüklü, sulu ve mukussuz olur. Akciğerlerde ödem nedeniyle oluşur ve genellikle sol kalp yetmezliğinde görülür. Sol kalp yetmezliği durumunda akciğerlerde kan göllenmesi ödem oluşturur ve ödem sıvısı hava keseciklerine geçerek balgam olarak atılır. Bu balgam pembe lekeli bir özellik taşır.

Balgamın rengi, miktarı ve kıvamı, sağlıklı bir bireyde bile gün içinde değişebilir. Özellikle sigara içen kişilerde, hava kirliliğine maruz kalanlarda veya alerjik reaksiyonları olan kişilerde balgam üretimi artabilir. Balgamın sürekli artması veya renk değiştirmesi durumunda bir uzmana danışmak önemlidir. Ayrıca, balgamı rahatça çıkarabilmek için bol su içmek, buhar inhalasyonu yapmak ve gerektiğinde hekim tarafından önerilen balgam söktürücü ilaçları kullanmak faydalı olabilir.